Czasownik “piacere” jest mega problematyczny. Znalazł się nawet na mojej liście 10 najczęściej popełnianych błędów w języku włoskim. A przecież w gruncie rzeczy nie ma w nim nic trudnego! Wystarczy tylko uświadomić sobie, że “mi piace” wcale nie oznacza “lubię”.
Fajnie jest, kiedy nauczyciel podaje nam gotowe formy, schematyczne zdania, których możemy nauczyć się na pamięć bez znajomości odmiany czasownika w pięciu czasach i wiedzy o milionach zasad. No bardzo fajnie, tylko że jak już sobie coś wbijemy bez zastanowienia do głowy, później trudniej jest to wybić. I pojawiają się schody.
W poniższym wpisie w najprostszy możliwy sposób wyjaśniam krok po kroku, jak poprawnie używać czasownika “piacere”. Wpis jest podzielony na część zupełnie podstawową, oraz taką trochę bardziej zaawansowaną. Jeśli dopiero raczkujesz z językiem włoskim (np. znasz tylko czas teraźniejszy), to drugą część możesz sobie póki co odpuścić. Natomiast wszystkim pozostałym polecam lekturę wpisu od A do Z!
- Po pierwsze, warto sobie uświadomić, że czasownik “piacere” nie oznacza “lubić”, lecz “podobać się” (lub “smakować”, w kontekście kulinarnym). W przeciwieństwie do języka polskiego, nie jest czasownikiem zwrotnym, więc osoby początkujące niech póki co zupełnie zapomną o łączeniu si + piacere. Takie połączenie jest możliwe w bardzo konkretnych sytuacjach (powiem o nich później), ale zdarza się bardzo rzadko i w 99,99% przypadków jest używane błędnie.
- Czasownik “piacere” jest normalnym czasownikiem i może wystąpić we wszystkich osobach, choć, zwłaszcza na początku nauki, najczęściej korzystamy z tej trzeciej (pojedynczej i mnogiej):
io piaccio – ja podobam się
tu piaci – ty podobasz się
lui/lei piace – on/ona podoba się
noi piacciamo – my podobamy się
voi piacete – wy podobacie się
loro piacciono – oni/one podobają się
- Załóżmy teraz, że lubimy pizzę i frytki (le patatine fritte). Najpierw omówimy pizzę, bo pizza zawsze ma pierwszeństwo.
Pizza to ona, pizza smakuje, pizza jest lubiana, podoba się. To ona jest podmiotem w zdaniu, bo to ona wykonuje „czynność” podobania się.
Jeśli jest to trzecia osoba, liczby pojedynczej (ona), no to musimy wybrać z naszej rozpiski adekwatną formę czasownika – czyli “piace”.
Mamy zatem już dwa elementy – pizzę i fakt, że się podoba, smakuje (w domyśle “jest lubiana”). No dobrze, ale komu się ona podoba? Mnie! No to musimy użyć zaimka, który odpowiada na pytanie komu? czemu? (pronome indiretto – napisałam o tym mega wyczerpujący post) – po włosku będzie to “mi”.
To teraz składamy sobie te elementy razem i wychodzi nam zdanie:
Mi piace la pizza. / La pizza mi piace.
Obie wersje są poprawne, tylko kładą nacisk na inne informacje. Pierwsze zdanie mogłoby być odpowiedzią na pytanie “co lubisz? – cosa ti piace?” a drugie na “lubisz pizzę? – ti piace la pizza?”
No to teraz przechodzimy do tematu frytek. Tym razem to one są bohaterkami zdania, to one się podobają (są lubiane, smakują). Są mnogie i stanowią trzecią osobę, więc taką formę czasownika wybieramy z rozpiski – piacciono.
Frytki znów mnie się podobają, więc używamy tego samego zaimka, co wcześniej – mi.
I układamy elementy w całość.
Mi piacciono le patatine fritte. / Le patatine fritte mi piacciono.
A jeśli po prostu lubię jeść (“mangiare”)? “Jedzenie” (jako czynność) to bohater w trzeciej osobie liczby pojedynczej, więc będzie się zachowywał jak pizza.
Mi piace mangiare.
Pamiętajcie, że “mi” nie oznacza „ja”! „Ja” to „io”! Wydaje mi się, że między innymi z mylenia tych dwóch form wynika problem z czasownikiem „piacere”.
- Jeśli chcemy wypowiedzieć się o kimś innymi, niż my sami, na przykład o naszej koleżance Marioli, która lubi kwiaty (“i fiori”), lub o koledze Marianie, który lubi ser (“il formaggio”), postąpimy następująco:
– Wybieramy podmiot, czyli bohatera, który wykonuje czynność podobania się. W przypadku Marioli są to kwiaty, w przypadku Mariana – ser. I dopasowujemy do nich odpowiednią formę czasownika. Kwiaty to trzecia osoba liczby mnogiej, więc „piacciono” (podobają się), ser – trzecia osoba liczby pojedynczej, zatem „piace” (podoba się).
– Wybieramy sposób, w który chcemy wskazać komu się te rzeczy podobają. Tak, jak w przypadku pierwszej osoby, możemy użyć po prostu pronome indiretto – dla Marioli „le” (jej), dla Mariana „gli” (jemu). Wyjdą nam z tych elementów następujące zdania:
Le piacciono i fiori.
Gli piace il formaggio.
Wszystko ładnie pięknie, ale co, jeśli nie wiemy kim jest „ona” i „on”? Przy pierwszej osobie nie ma tego problemu, ponieważ ja to ja, ale w trzeciej, w zależności od sytuacji, możemy być zmuszeni do większej precyzji i nazwania naszych znajomych (na przykład) po imieniu. Czy wystarczy więc zamiast zaimka podstawić imiona? Nie. Ponieważ to nie „Mariola podobają się kwiaty.” tylko „Marioli podobają się kwiaty”. Nie „Marian podoba się ser.” tylko „Marianowi podoba się ser.” No to jak to powiedzieć po włosku? Przed imieniem wystarczy dodać przyimek „a”! Finalnie zdania powinny wyglądać tak:
A Mariola piacciono i fiori.
A Marian piace il formaggio.
- Tworzenie pytań odbywa się dokładnie tak, jak tworzenie stwierdzeń. Czyli zamiast kropki, na końcu zdania stawiamy pytajnik i inaczej intonujemy wypowiedź. Tak, jak w języku polskim.
Jeśli chodzi o zdania przeczące, to musimy dodać „non”. To, w którym miejscu się ono znajdzie, zależy od tego, czy osobę, której się coś podoba wprowadziliśmy tylko za pomocą zaimka, czy też użyliśmy przyimka „a”.
W opcji z samym zaimkiem „non” znajdzie się na samym początku zdania, np.
Non le piacciono i fiori.
Non gli piace il formaggio.
Natomiast przy zdaniach z przyimkiem „a”, „non” znajdzie się między osobą, a czasownikiem „piacere”, np.
A Mariola non piacciono i fiori.
A Marian non piace il formaggio.
- Przeciwieństwem czasownika „piacere” jest „dispiacere”, choć to wcale nie oznacza, że „dispiacere” to „nie lubić”. „Dispiacere” tłumaczymy najczęściej jako „być przykro” (o innych opcjach napiszę w części „dla bardziej zaawansowanych”). Czasownik ten prawie zawsze występuje w trzeciej osobie liczby pojedynczej. Możemy sobie do niego podstawiać dowolne zaimki (indiretti).
Mi dispiace! – Przykro mi!
Ci dispiace! – Przykro nam.
A Paola dispiace! – Paoli jest przykro!
DLA BARDZIEJ ZAAWANSOWANYCH
Poniższe punkty polecam osobom trochę bardziej zaawansowanym. Jeśli dopiero uczysz się odmiany „być”, „mieć” i przedstawiania się i tym podobnych, to możesz je sobie póki co podarować. Będzie tu mowa też o zachowaniu czasownika „piacere” w czasach złożonych, w tym w czasie przeszłym passato prossimo.
- Czasownik „piacere” zdecydowanie najczęściej pojawia się w trzeciej osobie, czy to pojedynczej, czy mnogiej. Co jednak nie oznacza, że nie można go użyć w innych osobach. Oto przykładowe zdania z „piacere” w osobie pierwszej i drugie.
– Ti piaccio? – Podobam ci się?
– Mi piaccio! – Podobam się sobie. / Lubię siebie.
– Ci piacete! – Podobacie się nam!
– Mi piaci! – Podobasz mi się!
- Wspomniałam wcześniej, że są przypadki, w których „piacere” można połączyć z „si” i będzie to poprawne. Istnieją konkretnie dwa takie przypadki. Oto one:
– Si piace. – Podoba się sobie.
Quando una donna non si piace si sente insicura. – Kiedy kobieta sama się sobie nie podoba, czuje się niepewna.
– Si piacciono. – Podobają się sobie.
Paolo e Marisa si piacciono, è evidente! – Paolo i Marisa podobają się sobie, to oczywiste!
- Jak zachowuje się czasownik „piacere” w czasach innych, niż teraźniejszy? Jeśli jest to czas prosty (jednoczęściowy, tak jak czas teraźniejszy) poza formą czasownika nie zmienia się kompletnie nic.
Jeśli jest to czas złożony, jak passato prossimo, to musicie wiedzieć tyle, że czasownikiem posiłkowym dla „piacere” jest „essere”, przez co należy pamiętać o uzgadnianiu końcówki participio passato (piaciuto). Cała reszta pozostaje bez zmian.
Czyli jeśli w czasie teraźniejszym powiemy: Ti piace il film?
W passato prossimo zdanie będzie brzmiało: Ti è piaciuto il film?
Non mi piacete. – Non mi siete piaciuti/e.
Non gli piacciono le tue canzoni. – Non gli sono piaciute le tue canzoni.
- Ten punkt będzie dotyczył zastosowania czasownika w trybie przypuszczającym (więcej na jego temat pisałam TUTAJ). Dosłownie formę pierwszej osoby – „mi piacerebbe” przetłumaczylibyśmy jako „podobałoby mi się”, ale najczęściej służy ona wyrażeniu chęci, pragnienia i oznacza tyle, co „chciałbym/chciałabym”. Np.
Mi piacerebbe andare al mare in agosto! – Chciałbym pojechać nad morze w sierpniu! (podobałoby mi się to, sprawiłoby mi to przyjemność)
Jeśli użyjemy tego czasownika w trybie przypuszczającym w trzeciej osobie, ale z zaimkiem drugiej osoby (pojedynczej lub mnogiej), czyli „ti/vi piacerebbe”, może ono zostać użyte w pytaniu, np.
Ti piacerebbe lavorare con me? – Chciałbyś ze mną pracować?
Ale również jako wykrzyknienie – Ti piacerebbe! – które ma wydźwięk podobny do: Chciałbyś! Chyba śnisz! Ani myślę! Itp.
- Wróćmy jeszcze na chwilę do czasownika „dispiacere”. Poza użyciem go do wyrażenia ubolewania, przykrości, może się on pojawić w uprzejmym pytaniu, czy coś komuś nie sprawiłoby problemu, kłopotu (również w trybie przypuszczającym, wtedy zdanie będzie jeszcze bardziej uprzejme) np.
Le dispiace/dispiacerebbe chiudere la finestra? – Czy sprawi panu/pani „przykrość” (kłopot, problem) zamknięcie okna? Czyli: Czy mógłby pan zamknąć okno? Czy to nie problem?
Mi siedo qui, ti dispiace? – Usiądę tutaj, czy to ci nie sprawi problemu? Czyli; Usiądę tutaj, mogę?
Czasownika „dispiacere” możemy w końcu użyć by wyrazić swoją całkiem pozytywną opinię na jakiś temat. W takim znaczeniu czasownika „dispiacere” używa się z przeczeniem „non”. Minus i minus dają nam w tym wypadku plusa, zatem „non dispiacere” to w pewnym sensie „piacere”. Np.
Devo dire che questa canzone non mi dispiace. – Muszę powiedzieć, że ta piosenka jest całkiem całkiem.
Czy moglibyśmy zamiast „non mi dispiace” użyć po prostu „mi piace”? Teoretycznie tak, ale istnieje pewien niuans pomiędzy tymi dwiema opcjami. „Non dispiacere” wyraża jeszcze jakąś niepewność, nie szalejemy jeszcze za tą piosenką, nie jest naszą ulubioną, ale pozytywnie nas zaskoczyła. Za tą formą może kryć się też informacja, że nie spodziewaliśmy się, że piosenka przypadnie nam do gustu. Że nie byliśmy do niej przekonani.
Mam nadzieję, że teraz wszystko jest już jasne i nie będziecie mieć więcej problemów z czasownikiem “piacere”. Se vi è piaciuto il post mettete “mi piace”, commentate e condividetelo! ;-)
Ps. Wyrażenie “mettere mi piace a…” oznacza w mediach społecznościowych (głównie na FB) “polubić/zalajkować…”.
