O tym, czym w ogóle w języku włoskim jest partykuła tudzież zaimek ne, pisałam we wpisie na temat ci. Te dwa stworki gramatyczne we wszelkich podręcznikach zwykle są przedstawiane obok siebie – mają bowiem podobne funkcje. Nie będę się zatem bezsensownie powtarzać. Jeśli jeszcze nie zapoznaliście się z moim arcy-wyczerpującym wpisem na temat ci, to w pierwszej kolejności odsyłam was pod TEN link.

A jeśli ci (i inne zaimki, bo to też będzie tu diabelsko ważne!) nie ma przed wami tajemnic, to zapraszam do dalszej lektury. Od razu mogę powiedzieć, że ne jest zdecydowanie mniej skomplikowane niż ci i wpis ten będzie zatem znacznie krótszy. A przynajmniej taką mam nadzieję w momencie pisania wstępu :-)

NE PARTITIVO VS. PRONOME DIRETTO

Ucząc się o pronomi diretti (bo już się o nich uczyliście, prawda? a jak nie, to biegusiem TUTAJ!) dowiedzieliście się, że służą one do zastąpienia elementu zdania – tzw. dopełnienia bliższego – o którym była już mowa. Dla przypomnienia, wyglądało to tak:

Conosci Maria? – No, non la conosco.

Znasz Marię? – Nie, nie znam jej.

Vuoi un caffè? – No, non lo voglio, grazie.

Chcesz kawę? – Nie, nie chcę (jej), dziękuję.

Hai degli amici in Italia? – Sì, ce li ho.

Masz przyjaciół we Włoszech? – Tak, mam (ich).

Devo comprare le mele? – Sì, comprale.

Mam kupić jabłka? – Tak, kup (je).

Pronome diretto nie stosuje się jednak, kiedy w zdaniu, gdzie powinien paść zaimek, informujemy również o ilości. Czyli kiedy na przykład mielibyśmy powiedzieć, ilu mamy przyjaciół we Włoszech i ile mamy kupić jabłek. W takich sytuacjach na scenę wkracza ne. Nie bez powodu ne określane jest jako pronome partitivo, czyli “zaimek cząstkowy”. Stosuje się je bowiem, kiedy wskazujemy na jakąś część większej całości. Jeśli uparlibyśmy się, żeby zdania tego typu tłumaczyć słowo w słowo, to ne przetłumaczylibyśmy najczęściej jako “ich”, “tego”, “jej”, “go”.

Oto przykłady:

Hai molti amici in Italia? – No, ne ho pochi. / No, ne ho solo uno.

Masz wielu przyjaciół we Włoszech? – Nie, mam ich niewielu. / Nie, ma tylko jednego.

Devo comprare le mele? – Sì, comprane due chili.

Mam kupić jabłka? – Tak, kup ich dwa kilo.

Hai preso i biglietti per tutti? – No, ne ho solo 2…

Wziąłeś bilety dla wszystkich? – Nie, mam ich tylko 2…

Questo biscotto è buonissimo! Ne posso prendere un altro pezzo?

To ciasto jest przepyszne! Mogę wziąć go jeszcze kawałek?

Quanta mortadella vuole? – Me ne dia due etti.

Ile pani chce mortadeli? – Proszę mi jej dać dwa 20 dkg.

W ramach podsumowanie tej części wpisu, spójrzmy sobie jeszcze raz na porównanie zdań z użyciem pronome diretto i ne:

Ho la birra, la vuoi? – Mam piwo, chcesz (je)?

Ho due birre, ne vuoi una? – Mam dwa piwa, chcesz jedno (z nich)?

Ale, ale, nie tak szybko! Oczywiście to jest język włoski i nie byłby on sobą, gdyby wszystko było takie łatwe, przejrzyste i jednoznaczne. Zdarzają się istotnie takie sytuacje (choć nie bardzo częste), w których używa się ne partitivo, choć wcale nie mówimy o konkretnej ilości. I tak na przykład w pierwszym z powyższych zdań: Ho la birra, la vuoi? Zamiast pronome diretto la mogłoby równie dobrze wystąpić ne. Dlaczego? Dlatego, że tę ilość, część piwa, na temat którego się wypowiadamy, mamy w głowie. Możemy tym samym powiedzieć też:

Ho la birra, ne vuoi?

Dlatego że, w rzeczywistości mamy na myśli zdanie: Ho la birra, ne vuoi un po’? (Mam piwo, chcesz go trochę?)

Którą zatem wersję wybrać? Tak naprawdę nie ma to jakiegoś kluczowego znaczenia. Powiedziałabym, że to raczej kwestia stylistyczna. No chyba, że zależy nam na podkreśleniu, że wcale nie mamy zamiaru odstąpić rozmówcy całego piwa, jakie mamy do dyspozycji. Jeśli przez la birra rozumiemy jedną jedyną butelkę piwa, to użycie tutaj wersji z la vuoi sugeruje, że jesteśmy gotowi oddać do użytku drugiej osoby całą wspomnianą butelkę. Jeśli użyjemy ne vuoi, to może to oznaczać, że sami również chcielibyśmy się poczęstować. Ale są to naprawdę delikatne niuanse i dylemat, czy w takich sytuacjach użyć pronome diretto czy ne partitivo powinien stanowić w tym momencie wasz ostatni problem.

KIEDY CZĘŚCIĄ JEST NICOŚĆ

Pod tym poetyckim clickbaitowym tytułem kryją się po prostu sytuacje, w których część, na którą wskazujemy jest równa zeru. Wtedy również użyjemy w zdaniu ne. Czyli na przykład, odwołując się do wcześniejszego przykładu, odpowiadamy, że nie mamy żadnego przyjaciela we Włoszech:

Quanti amici hai in Italia? – Non ne ho nessuno.

Ilu przyjaciół masz we Włoszech? – Nie mam żadnego.

Pamiętajcie, że nessuno odmienia się przez rodzaje, ale posiada tylko liczbę pojedynczą! W przypadku przyjaciółek, odpowiemy zatem:

Quante amiche hai in Italia? – Non ne ho nessuna.

Ile przyjaciółek masz we Włoszech? – Nie mam żadnej.

Poza zdaniami z nessuno/nessuna ne występuje również w zdaniach przeczących związanych z ilością, w których pojawiają się następujące konstrukcje: non … più (nie … więcej), non … affatto (nie … wcale).

Hai ancora della birra? – Mi dispiace, non ne ho più…

Masz jeszcze trochę piwa? – Przykro mi, już go więcej (żadnej ilości) nie mam…

Quanta birra avete bevuto ieri? – Non ne abbiamo bevuta affatto.

Ile piwa wczoraj wypiliście? – Nie wypiliśmy go wcale (żadnej ilości).

Na użycie tego typu konstrukcji (i innych z użyciem ne) znalazłam fajny literacki przykład w jednym z włoskich tłumaczeń Alicji w krainie czarów. Jak wiecie, Alicja w krainie czarów to utwór pełen absurdu, przez co być może cytat, który przytoczę bardziej wam skomplikuje, niż uprości sprawę, ale nie mogłam się powstrzymać :-)  (niestety nie znam nazwisk autorów poniższych tłumaczeń, mam nadzieję, że mi to wybaczą).

„Prendi un altro po’ di tè” disse la Lepre Marzolina ad Alice con molta cordialità. „Non ne ho preso affatto„, replicò Alice con tono offeso: „e dunque non posso prenderne un altro po'”.

„Vorrai dire che non puoi prenderne un po’ meno„, disse il Cappellaio „È molto semplice prendere un po’ più di nulla”.

– Nalej sobie więcej herbaty – rzekł z wielką powagą Szarak.

– Jeszcze w ogóle nie piłam – odparła Alicja urażona tą propozycją. – Trudno więc, abym nalała sobie więcej.

– Chciałaś powiedzieć, że trudno, abyś nalała sobie mniej – wtrącił się Kapelusznik. – Przecież znacznie łatwiej jest nalać sobie więcej niż nic.

To natomiast być może jaśniejszy przykład na użycie konstrukcji non + ne + più.

KIEDY ILOŚCIĄ JEST CAŁOŚĆ

A co się dzieje dla odmiany, kiedy wskazujemy na ilość, ale ilością jest całość? Całe ciasto, wszystkie cukierki, wszyscy przyjaciele? W tym wypadku nie możemy już mówić o części jakiejś większej grupy, dlatego w zdaniach z: tutto, tutta, tutti, tutte wracamy do stosowania pronome diretto.

Quante amiche hai invitato? – Le ho invitate tutte.

Ile zaprosiłaś koleżanek? – Zaprosiłam je wszystkie.

Quanti amici hai invitato? – Li ho invitati tutti.

Ilu zaprosiłeś kolegów? – Zaprosiłem ich wszystkich.

Quanta pasta hai mangiato? – L’ho mangiata tutta.

Ile makaronu zjadłeś? – Zjadłem go całość (zjadłem wszystko).

Quanto riso hai mangiato? – L’ho mangiato tutto.

Ile ryżu zjadłaś? – Zjadłam go całość (zjadłam wszystko).

Znów dla podsumowania porównajmy zdania, w których użylibyśmy ne lub pronome diretto, w zależności od ilości, o której mowa:

C’erano molte persone ma ne conoscevo solo alcune. – Było dużo osób, ale znałem tylko kilka (z nich).

C’erano molte persone ma non ne conoscevo nessuna. – Było dużo osób, ale nie znałem żadnej (z nich).

C’erano molte persone e le conoscevo tutte. – Było dużo osób i znałem je wszystkie.

Quante amiche hai invitato? – Ile zaprosiłaś koleżanek?

– Ne ho invitate cinque. – Zaprosiłam ich pięć.

– Non ne ho invitata nessuna. Nie zaprosiłam żadnej (z nich).

– Le ho invitate tutte. – Zaprosiłam je wszystkie.

UZGADNIANIE KOŃCÓWEK W CZASACH ZŁOŻONYCH

Pamiętacie zapewne, że kiedy stosujemy pronomi diretti w czasach i trybach złożonych (czyli tych dwuczęściowych, jak passato prossimo czy condizionale composto) końcówkę participio passato uzgadnia się pod względem liczby i rodzaju z zaimkiem. Tak jak we wspomnianym chwilę wcześniej zdaniu: Le ho invitate tutte. Gdyby mowa była nie o koleżankach, ale o kolegach, to musielibyśmy powiedzieć: Li ho invitati tutti.

Uzgadnianie końcówek dotyczy również sytuacji, kiedy zamiast pronome diretto występuje ne partitivo. Tutaj sprawa jest trochę bardziej skomplikowana, niż w przypadku pronomi diretti. Poniżej przedstawiam zasady, którymi powinniśmy się kierować przy wyborze odpowiedniej końcówki.

Zasadniczo końcówkę participio passato w zdaniu z ne partitivo uzgadnia się pod względem rodzaju z zastępowanym rzeczownikiem i pod względem liczby z ilością, o jakiej jest mowa.

W praktyce wygląda to tak:

Quanti amici hai invitato? Ne ho invitati cinque. (końcówka participio to i, czyli rodzaj męski, liczba mnoga, ponieważ zastępujemy amici czyli rzeczownik w rodzaju męskim, a cinque to liczebnik wyższy niż 1 więc stanowi liczbę mnogą).

Quante pizze avete ordinato? Ne abbiamo ordinata una. (końcówka participio to a czyli rodzaj żeński, liczba pojedyncza, ponieważ zastępujemy rzeczownik rodzaju żeńskiego, a ilość wynosi jeden, czyli mowa o liczbie pojedynczej)

Quante pizze avete ordinato? Ne abbiamo ordinate due. (końcówka participio to e czyli rodzaj żeński, liczba mnoga, ponieważ zastępujemy rzeczownik rodzaju żeńskiego, a ilość wynosi dwa, czyli mowa o liczbie mnogiej)

To samo dzieje się, kiedy nie podajemy konkretnego numeru, ale też gdy występują określenia takie jak qualcuno / qualcuna (te formy posiadają tylko liczbę pojedynczą, choć tu wsystępują w znaczeniu “kilka”!) oraz alcuni / alcune (tylko w liczbie mnogiej – znaczenie również “kilka”). Przykłady:

Oggi in libreria ho visto parecchi libri interessanti ma ne ho comprato solo qualcuno. 

Dziś w księgarni widziałem wiele ciekawych książek, ale kupiłem tylko kilka (z nich).

(końcówka i bo libri to rodzaj męski, a qualcuno może wystąpić tylko w liczbie pojedynczej, więc w zdaniu z qualcuno participio siłą rzeczy musi przyjąć liczbę pojedynczą)

Oggi in libreria ho visto parecchi libri interessanti ma ne ho comprati solo alcuni.

(końcówka o bo libri to rodzaj męski, a alcuni to liczba mnoga)

Mi piacevano tutte le magliette ma ne ho comprata solo qualcuna.

Podobały mi się wszystkie koszulki, ale kupiłam tylko kilka (z nich).

(końcówka participio to a ponieważ magliette to rzeczownik w rodzaju żeńskim, a qualcuna wymusza na nas liczbę pojedynczą)

Mi piacevano tutte le magliette ma ne ho comprate solo alcune.

(końcówka participio to e ponieważ magliette to rzeczownik w rodzaju żeńskim, a alcune wymusza na nas liczbę mnogą)

Kiedy ilość wyrażona jest przez określenie nessuno / nessuno sytuacja wygląda podobnie, jak w przypadku qualcuno / qualcuna (jako że, przypominam, również nessuno / nessuna mogą wystąpić tylko w liczbie pojedynczej).

Oggi in libreria ho visto parecchi libri interessanti ma non ne ho comprato nessuno.

Mi piacevano tutte le magliette ma non ne ho comprata nessuna.

Kiedy ilość wyrażamy przez zaimek (np. troppo – za dużo, molto – dużo, poco – niewiele) lub przysłówek (abbastanza – wystarczająco, dosyć, dosyć sporo) końcówkę participio uzgadnia się z rodzajem i liczbą rzeczownika zastępowanego przez ne.

Vuoi ancora della torta? – No, ti ringrazio, ne ho già mangiata troppa/abbastanza!

Chcesz jeszcze tortu? – Nie, dziękuję, zjadłem już go za dużo/dosyć!

(końcówka a ponieważ torta jest rodzajem żeńskim, w liczbie pojedynczej)

Vuoi ancora delle caramelle? – No, ti ringrazio, ne ho già mangiate troppe/abbastanza!

Chcesz jeszcze cukierków? – Nie, dziękuję, zjadłem ich już za dużo/dosyć!

(końcówka e ponieważ caramelle są rodzajem żeńskim, w liczbie mnogiej)

Vuoi ancora del vino? – No, ti ringrazio, ne ho già bevuto troppo/abbastanza!

Chcesz jeszcze wina? – Nie, dziękuję, wypiłem go już dosyć/za dużo!

(końcówka o ponieważ vino jest rodzajem męskim, liczbą pojedynczą)

Vuoi ancora dei biscotti? – No, ti ringrazio, ne ho già mangiati troppi/abbastanza.

Chcesz jeszcze ciastek? – Nie, dziękuję, zjadłem ich już za dużo/dosyć.

(końcówka i ponieważ biscotti są rodzajem męskim, liczbą mnogą)

Kiedy natomiast ilość jest wyrażona przez rzeczownik – jednostkę miary (np. tazza – kubek/filiżanka, pezzo – kawałek, chilo – kilogram, litro – litr, pacco – paczka, bottiglia – butelka itd.) mamy w zasadzie pełną dowolność. Możemy uzgodnić participio passato albo z rodzajem i liczbą tej jednostki miary albo z rodzajem i liczbą “substancji”. Albo zostawić po prostu neutralną końcówkę “o”. Mowa o następujących sytuacjach:

una bottiglia di vino (butelka wina) – możemy użyć zarówno końcówki a uzgadniając z rzeczownikiem bottiglia (liczba pojedyncza, rodzaj żeński), jak i o, uzgadniając z rzeczownikiem vino (liczba pojedyncza, rodzaj męski)

Czyli na pytanie Quanto vino hai comprato? możemy odpowiedzieć dwojako:

Ne ho comprato una bottiglia. (uzgadniamy końcówkę z vino)

Ne ho comprata una bottiglia. (uzgadniamy końcówkę z bottiglia)

un pacco di patatine (paczka czipsów) – możemy użyć zarówno końcówki o, uzgadniając z pacco, jak i e uzgadniając z patatine

Quante patatine hai mangiato?

Ne ho mangiate un pacco. (uzgadniamy z patatine)

Ne ho mangiato un pacco. (uzgadniamy z pacco)

una tazza di tè (filiżanka herbaty) – możemy użyć końcówki a (uzgadniając z tazza), jak i o (uzgadniając z tè)

Quanto tè hai bevuto?

Ne ho bevuto due tazze. (uzgadniamy z  tè)

Ne ho bevute due tazze. (uzgadniamy z tazze)

due chili di patate (dwa kilogramy ziemniaków) – możemy użyć końcówki i (uzgadniając z chili) lub e (uzgadniając z patate); jak i neutralnej końcówki o

Quante patate hai usato?

Ne ho usate due chili. (uzgadniamy z patate)

Ne ho usati due chili. (uzgadniamy z chili)

Ne ho usato due chili. (końcówka neutralna)

due pezzi di torta (dwa kawałki tortu) – możemy użyć końcówki i (uzgadniając z pezzi), jak i a (uzgadniając z torta); lub neutralnej końcówki o

Quanta torta hai mangiato?

Ne ho mangiata due pezzi. (uzgadniamy z torta)

Ne ho mangiati due pezzi (uzgadniamy z pezzi)

Ne ho mangiato due pezzi. (końcówka neutralna)

due etti di formaggio (200 gr sera) – możemy użyć końcówki i (uzgadniając z etti), jak i o (uzgadniając z formaggio)

Quanto formaggio hai comprato?

Ne ho comprati due etti. (uzgadniamy z etti)

Ne ho comprato due etti. (uzgadniamy z formaggio)

Kwestia uzgadniania końcówek w zdaniach, w których pojawia się jednostka miary jest dyskusyjna i sami Włosi mają w tym zakresie wątpliwości. W życiu codziennym rzeczywiście zauważam brak konsekwencji. Żeby nie było, że powyższe reguły wymyśliłam sobie sama według własnego uznania, chciałabym na zakończenie tej części wpisu przytoczyć moje źródła. Jednym z nich jest podręcznik Grammatica in contesto (Fabia Gatti, Stella Peyronel) wyd. Loescher, w której mowa o dwóch możliwościach: uzgadnianiu końcówki participio passato z zastępowaną “substancją” lub z jednostką miary. Natomiast w TYM artykule ze strony Zanichelli poza tymi dwiema opcjami, przeczytamy o jeszcze trzeciej – tej z neutralną końcówką o.

NE – ZAMIAST CZĘŚCI ZDANIA WPROWADZONEJ PRZEZ DI LUB DA

Jeśli czytaliście post na temat ci to na pewno pamiętacie, że jedną z jego funkcji było zastępowanie fragmentów zdania wprowadzonych przez przyimki a, in, su lub con.

Ne ma podobną funkcję, tyle że ne zastępuje części zdania wprowadzone przez di i da. Ta funkcja nie jest bardzo odległa od tej, o której mowa w części o ne partitivo. Bo jeśli sobie rozbierzemy na czynniki pierwsze zdania , w których mowa o ilości, to okaże się, że gdyby nie ne, tam też w wielu przypadkach trzeba by było wprowadzić fragment zdania przez di. Spójrzcie:

Quanti biscotti compriamo? Ne compriamo sei pacchi. = Compriamo sei pacchi di biscotti.

Zwykle jednak w książkach do nauki języka włoskiego te dwie funkcje ne są rozdzielane, więc i my sobie je rozdzielmy. I, co ważne i co zapewne będzie stanowiło dla was pewną ulgę, w sytuacjach, które opiszę poniżej, jeśli czasownik wystąpi w trybie lub czasie złożonym, końcówki participio passato się nie uzgadnia!

Czasowników, przy których stosuje się ne na oko jest mniej niż tych, które wymagają ci. Do niektórych czasowników możemy dodatkowo zastosować zarówno ne, jak i ci – w zależności od kontekstu.

Wśród czasowników, które łączymy z ne znajdują się czasowniki, które stosujemy do wskazania tematu, zagadnienia, o którym mowa, np.:

parlare di – mówić, rozmawiać o

Possiamo parlarne domani? – No, ne parliamo adesso!

(Possiamo parlare di questa questione domani? – No, parliamo di questa questione adesso!)

Możemy porozmawiać o tym jutro? – Nie, porozmawiamy o tym teraz!

discutere di – dyskutować, rozmawiać, również kłócić się

Nicolò, ne abbiamo già discusso.

Nicolò, już o tym rozmawialiśmy… / Już to przerabialiśmy.

pensare di – myśleć o czymś (mieć na ten temat jakąś opinię, sądzisz coś o czymś)

Che ne pensi? – Co o tym sądzisz?

W zdaniach tego typu to, co się kryje pod ne najczęściej wynika z kontekstu. Możemy np. przedstawić komuś jakiś nasz pomysł czy opowiedzieć jakąś historię i zapytać o opinię na ten temat właśnie za pomocą powyższego zdania. Czasem nawet nie trzeba mówić nic. Typowym przykładem, który idealnie obrazuje taki użycie jest sytuacja, kiedy coś komuś pokazujemy – np. kiedy przymierzamy w sklepie jakieś ubranie i chcemy zapytać osobę nam towarzyszącą o jej opinię. Nie ma w takiej sytuacji wcale potrzeby precyzować, o co nam chodzi. Jeśli przymierzamy sukienkę, to wiadomo, że nie pytamy o buty.

Zamiast Che ne pensi? możemy też użyć Che ne dici? czyli Co na to powiesz? Co ty na to?

Te trzy czasowniki dodatkowo są jednocześnie przykładem czasowników, przy których możemy spotkać zarówno ci, jak i ne (użyjemy ci, jeśli przy parlare / discutere wystąpi con – czyli rozmawiamy / dyskutujemy, kłócimy się nie o czymś, ale z kimś; lub jeśli pensare wystąpi w znaczeniu “myśleć o kimś, o czymś” lub “zająć się czymś”, a nie “posiadać na ten temat jakąś opinię”).

sentire parlare di – słyszeć o czymś

Non ho ancora visto questo film ma ne ho sentito parlare molto bene. (ho sentito parlare molto bene di questo film)

Nie widziałem jeszcze tego filmu, ale słyszałem, że bardzo dobrze się o nim mówi.

sapere di – wiedzieć o

Non ne so nulla! (non so nulla di questa storia/cosa/situazione) – Nic o tym nie wiem!

Przy sapere di chciałabym zatrzymać się na chwilę dłużej, ponieważ ten czasownik bardzo często pojawia się z ne w powszechnych wyrażeniach języka mówionego, np.

Che ne sai? – Skąd wiesz? (ale nie wtedy, kiedy pytamy o rzeczywiste źródło jakiejś wiedzy, tylko bardziej na zasadzie, że nasz rozmówca naszym zdaniem nie powinien być pewien swojej opinii, np. w zdaniu “Skąd wiesz? Może akurat mi się uda!”)

Che ne so io? – Skąd ja mam niby to wiedzieć?

Che ne so możemy użyć też jako wtrącenia w znaczeniu “nie wiem…” kiedy się nad czymś zastanawiamy. Np.

Dove andremo in vacanza quest’anno? – Mmm… possiamo andare in Spagna, in Francia o… che ne so… in Portogallo?

Gdzie pojedziemy w tym roku na wakacje? – Mmm… możemy pojechać do Hiszpanii, do Francji albo… no nie wiem, do Portugalii?

Inną grupą czasowników, przy których występuje ne i które mogą wymagać przyimka di lub da są wszelkie czasowniki związane z ruchem “wyjściowym”, czyli na przykład “uscire di/da – wychodzić z”, “tornare da – wracać z”, “partire da – wyjeżdżać z”. Również w znaczeniu przenośnym.

Bisogna andare al negozio?! Ma ne sono appena tornato! – Trzeba iść do sklepu?! Ależ dopiero co z niego wróciłem!

Ho avuto problemi con la droga ma ne sono uscita. – Miałam problem z narkotykami, ale z tego wyszłam.

I jeszcze kilka innych popularnych czasowników/wyrażeń, przy których również zastosujemy partykułę ne:

avere voglia di – mieć ochotę na

– Perché non sei venuta ieri? – Non ne avevo voglia. (non avevo voglia di venire)

– Czemu wczoraj nie przyszłaś? – Nie miałam (na to) ochoty.

valere la pena di – być wartym

Pensavo di visitare questa città ma i miei amici che ci sono stati mi hanno detto che non ne vale la pena. (non vale la pena di visitare questa città) – Myślałam, żeby zwiedzić to miasto, ale moi znajomi, którzy tam byli, powiedzieli mi, że nie warto.

avere idea di – mieć pojęcie

– Sai per caso dov’è la mia borsa? – Non ne ho la più pallida idea!  (Non ho la più pallida idea di dove si trovi la tua borsa.)

– Wiesz przypadkiem, gdzie jest moja torba? – Nie mam zielonego pojęcia! (dosł. Nie mam najbledszego pojęcia!)

essere contento / felice / fiero / sicuro (lub inny przymiotnik) di – być zadowolonym / szczęśliwym / dumnym / pewnym itp.

Il Milan ha giocato una grande stagione e ne sono contento. (sono contento di questo fatto) – Milan zagrał świetny sezon i cieszę się z tego.

Ne sei sicuro? (sei sicuro di questa cosa) – Jesteś tego pewien?

essere / rimanere + participio passato w funkcji przymiotnika + da – być/zostać …… przez

Mi aspettavo moltissimo da questa spiaggia viste le recensioni che la definiscono la più bella dell’isola e ne sono rimasta delusa. (sono rimasta delusa dalla spiaggia) – Oczekiwałam wiele po tej plaży z uwagi na recenzje, które określają ją jako najpiękniejszą z całej wyspy, i rozczarowałam się… (zostałam przez nią rozczarowana).

Ho conosciuto David tramite un amico e quando l’ho conosciuto, io… ne sono rimasta affascinata. (sono rimasta affascinata da David) – Poznałam Davida przez przyjaciela i kiedy go poznałam… oczarował mnie (zostałam przez niego oczarowana).

VERBI PRONOMINALI

Podobnie jak w przypadku zaimka ci, ne pojawia się również w tak zwanych verbi pronominali. Mowa o czasownikach, które w połączeniu z zaimkami czy partykułami mniej lub bardziej zmieniają swoje znaczenie. I znów, dokładnie tak jak to zrobiłam we wpisie o ci, potraktuję ten podpunkt bardzo skrótowo, z racji tego, że to temat na przynajmniej jeden osobny wpis. Oto niektóre verbi pronominali, w których pojawia się ne:

volerne a qualcuno – mieć komuś coś za złe

Non me ne volere ma per me è no! – Nie miej mi tego za złe, ale ja jestem na nie!

non poterne più – mieć czegoś dosyć

Non ne posso più di questo caldo, non vedo l’ora che arrivi l’autunno! – Mam już dosyć tych upałów, nie mogę się doczekać aż nadejdzie jesień!

andarsene – iść sobie, odejść

Marco se n’è andato e non ritorna più. (cyt. La solitudine – Laura Pausini) – Marco odszedł i nie wraca.

farsene una ragione – pogodzić się z czymś

Non ti amo più! Fattene finalmente una ragione! – Już cię nie kocham! Pogódź się z tym wreszcie!

fregarsene – mieć coś gdzieś

Me ne frego di quello che pensi! – Mam gdzieś to, co myślisz!

NE W RÓŻNYCH POŁĄCZENIACH I POZYCJACH

I na zakończenie część bardziej “formalna”, czyli informacje o miejscu ne w zdaniu oraz o zachowaniu w towarzystwie innych zaimków.

Co do pozycji, to ne (taj jak ci i inne zaimki) najczęściej pojawia się przed odmienionym czasownikiem, czyba że występuje przy czasowniku w drugiej osobie trybu rozkazującego – wtedy przyczepia się do jego zadka – Quante mele posso mangiare? Mangiane quante vuoi! (Ile jabłek mogę zjeść? Zjedz ich ile chcesz.)

Jeśli natomiast chodzi o połączenia z innymi zaimkami, to sprawa jest prostsza niż w przypadku ci, gdyż ne nie może łączyć się z pronomi diretti (no bo albo jedno, albo drugie). Mamy zatem do dyspozycji tylko połączenia ne + pronome indiretto, ne + pronome riflessivo oraz ne + ci. Ponieważ jeden zaimek może wystąpić w wielu funkcjach (jak np. ci – ta sama forma kryje w sobie zaimek zwrotny, pronome indiretto i ci z pozostałymi zadaniami) nie będę stosować tutaj podziału na różne rodzaje zaimków – to nie jest istotne w tym miejscu. Połączenia między ne, a innymi zaimkami będą wyglądały za każdym razem w ten sam sposób, bez względu na to, jaką funkcję w danej sytuacji pełni dany zaimek.

A teraz nie pozostaje mi nic innego, jak pogratulować i sobie i wam dobicia do końca tego wpisu :-) Mam nadzieję, że zarówno ci, jak ne, nie mają już przed wami tajemnic! Gdyby jednak pojawiły się wątpliwości, jak zwykle zachęcam do dzielenia się nimi w komentarzach. Oczywiście będzie mi miło, jeśli w komentarzach podzielicie się również ciepłym słowem dla mnie ;-) Un bacione!