W tym wpisie znajdziecie ponad 130 słówek i wyrażeń związanych z ciążą. Podzieliłam je na te, które przydadzą się w trakcie ciąży, podczas samego porodu, jak i już po przyjściu malucha na świat.
We wpisie zamieściłam też kilka linków do artykułów i memów w języku włoskim, dzięki którym możecie przećwiczyć i pogłębić poznane słownictwo.
Nie jestem co prawda mamą, ale mogę sobie wyobrazić, że poród to bardzo stresujące wydarzenie, tym bardziej jeśli dzieje się w kraju, którego język nie do końca znamy. Dlatego myślę, że ten wpis przyda się wszystkim kobietom rodzącym we Włoszech – pozwoli im się poczuć pewniej. Jeśli macie takie kobiety wśród znajomych, podeślijcie im ten wpis. Na pewno będą wdzięczne.
Jak wspomniałam, choć przeprowadziłam research i bardzo się starałam, nie znam tego słownictwa z własnego doświadczenia, więc jeśli jesteś doświadczoną mamą i masz jakiekolwiek uwagi, daj proszę znać!
ROZMAWIANIE O CIĄŻY I PIERWSZE BADANIA
Na początek dwa popularne objawy ciąży (i sintomi della gravidanza): le mestruazioni/il ciclo in ritardo (spóźniający się okres) i le nausee mattutine (poranne mdłości). Gdy zauważymy, że coś się dzieje robimy test ciążowy (il test di gravidanza) i umawiamy się na wizytę do ginekologa (la visita dal ginecologo). Ciążę prowadzić (seguire la gravidanza) może ginekolog (il ginecologo) lub położna (l’ostetrica). Lekarz prowadzący to il medico curante. Domyślam się, że to podczas tej pierwszej wizyty zakłada on kartę ciąży (il libretto di gravidanza). Lekarz poinformuje nas też, jaki jest przewidywany termin porodu (la data presunta del parto).
Karta ciąży do pobrania w języku włoskim.
Ciąża (la gravidanza) może być:
– fisiologica (a basso rischio) – ciąża fizjologiczna
– patologica (a rischio) – ciąża patologiczna (zagrożona, wysokiego ryzyka)
– extrauterina – ciąża pozamaciczna
– singola – pojedyncza
– gemellare – bliźniacza
– imprevista/ non programmata – ciąża nieplanowana
Ciążę można nazwać również mianem la gestazione, ale jest to określenie bardzo medyczne, raczej niespotykane w życiu codziennym. Podobnie jak powiązane z nim określenie kobiety w ciąży – la gestante. Na co dzień o kobiecie w ciąży mówimy incinta, zajść w ciążę to rimanere incinta. By powiedzieć, że kobieta jest – na przykład – w trzecim miesiącu ciąży, powiemy, że è incinta di tre mesi. Swoją drogą okres trzech miesięcy – trymestr – to po włosku po prostu il trimestre.
Zapłodnienie to la fecondazione, a poczęcie il concepimento. Zarodek to l’embrione, a płód il feto.
W czasie ciąży przyda się na pewno znajomość również następujących określeń anatomicznych: l’utero (macica), la cervica uterina/ il collo dell’utero (szyjka macicy) i l’ovaia (jajnik), od którego mamy określenie l’ovulazione (owulacja).
W czasie trwania ciąży będziemy odbywać wizyty kontrolne (la visita di controllo), a także poddawać się licznym badaniom. Poniżej słownictwo, które przyda się pod tym kątem:
l’anamnesi – wywiad chorobowy
la visita ginecologica – badanie ginekologiczne
gli esami del sangue – badania krwi
gli esami delle urine – badanie moczu
l’esame del gruppo sanguinio – badanie grupy krwi
l’emocromo – morfologia krwi
il Pap test – cytologia
l’ecografia – USG
lo screening – badania przesiewowe
la diagnosi prenatale – badania prenatalne
la villocentesi – biopsja kosmówki
l’amniocentesi – amniopunkcja
l’incompatibilità Rh – konflikt serologiczny
il diabete gestazionale – cukrzyca ciążowa
lo speculum – wziernik
il consenso a – zgoda na
la cartella clinica – dokumentacja medyczna
Artykuł po włosku na temat badań do wykonania w czasie ciąży.
ABORCJA/PORONIENIE
Słowo l’aborto po włosku oznacza ogólnie przerwanie ciąży. Może ono być rozumiane zarówno jako aborcja z woli matki, jak i poronienie. W tym drugim przypadku zwykle dodaje się, że chodzi o l’aborto spontaneo. Poronić to avere un aborto spontaneo lub bardziej potocznie perdere un figlio – dosł. stracić dziecko, a więc to wyrażenie nie musi odnosić się wyłącznie do poronienia.
Dokonać aborcji to abortire, choć ten czasownik również ma podwójne znaczenie i może wystąpić też w znaczeniu „poronić”. Częściej jednak stosowany jest, gdy mowa o aborcji, bo podkreśla, że to kobieta coś zrobiła, a nie, że coś się samo z siebie stało.
W związku z aborcją/poronieniem mogą przydać się również następujące określenia:
la morte fetale – obumarcie płodu
il nodo del cordone ombelicale – węzęł na pępowinie
il raschiamento/ il curettage – łyżeczkowanie
Więcej słownictwa związanego z aborcją znajdziecie na blogu Włoskielove w tym wpisie: Jak rozmawiać o aborcji po włosku | słownik – Włoskielove (wloskielove.pl)
PRZED PORODEM
Kilka wyrażeń, które mogą się przydać przy przygotowaniach do porodu:
il corso pre-parto – szkoła rodzenia
la maternità anticipata – wcześniejszy urlop macierzyński
la lista nascita – wyprawka
36 cose da inserire nella lista nascita – Bambiniconlavaligia.com
Tre suggerimenti per la lista nascita – Il bambino naturale
la borsa per il parto – torba do szpitala
Il „borsone nascita” e le cose da metterci dentro | Gravidanza 360°
PORÓD
Jak wspomniałam we wstępie, nie mam w tej dziedzinie bezpośredniego doświadczenia, ale z tego co wiem i przeczytałam, w języku polskim przez poród rozumie się cały etap od odejścia wód (la rottura delle acque) i pojawienia się skurczów (le contrazioni/ i crampi), aż do przyjścia dziecka na świat. W języku włoskim rozróżnia się – że tak to „roboczo” określę – przygotowanie do porodu i poród sam w sobie, czyli moment, w którym bobas zmienia miejsce zamieszkania ;-). Ta część po włosku nazywa się il parto, natomiast część poprzedzająca to il travaglio. Nie bez powodu bardziej ogólnym znaczeniem tego słowa jest „męka, harówka”, a po fransusku travailler to „pracować”.
Travaglio: cos’è, come inizia e i segnali – Nostrofiglio.it
Mi si sono rotte le acque. – Odeszły mi wody.
Poród może być:
– cesareo – cesarka
– naturale – poród naturalny
– indotto – poród indukowany- prematuro/pretermine – przedwczesny poród
– prematuro/pretermine – przedwczesny poród
Pozycja porodowa (la posizione del parto) może być leżąca (supina), kuczna (accovvacciata), na czworaka (a carponi), boczna (laterale) lub stojąca (in piedi). Rodzić to partorire, ale uwaga, bo rodzić się to zupełnie inny czasownik – nascere.
Posizioni del parto: le più indicate per diminuire il dolore (alfemminile.com)
Poród odbywa się zwykle na porodówce (la sala parto), a ona znajduje się na oddziale położnictwa i ginekologii (il reparto di ostetricia e ginecologia).
Inne słowa i wyrażenia, które mogą się przydać:
le tecniche per ridurre il dolore – metody łagodzenia bólu
il gas esilarante – gaz rozweselający
l’anestesia totale – znieczulenie ogólne
l’anestesia locale – znieczulenie miejscowe
l’anestesia epidurale/l’epidurale – znieczulenie zewnątrzoponowe
– Dajcie mi znieczulenie!
spingere – przeć
Spingi! – Przyj!
il sacco amniotico – pęcherz płodowy, worek owodniowy
il liquido amniotico – wody płodowe
le acque verdi – zielone wody
il cordone ombelicale – pępowina
tagliare il cordone ombelicale – odciąć pępowinę
il sangue del cordone ombelicale – krew pępowinowa
la banca delle cellule staminali – bank komórek macierzystych
la placenta – łożysko
l’espulsione della placenta – wydalenie łożyska (espellere la placenta – wydalić łożysko)
la dilatazione – rozwarcie
la ventosa ostetrica – próżnociąg
il forcipe – kleszcze
l’episiotomia – nacięcie krocza
i punti di sutura – szwy
la dimissione volontaria (dall’ospedale) – wypis (ze szpitala) na własne życzenie
i diritti del paziente – prawa pacjenta
PO PORODZIE
W tym etapie skupmy najpierw uwagę na dziecku. Noworodek zaraz po przyjściu na świat zostaje oceniany według skali Apgar (l’indice di Apgar). Ocena ta obejmuje koloryt skóry (il colorito della pelle), puls (il battito cardiaco), zdolność oddychania (la capacità respiratoria), napięcie mięśni (il tono muscuolare) i reakcję na bodźce (i riflessi neurologici).
W związku ze zdrowiem małego dziecka przydać mogą się również następujące określenia:
il libretto sanitario – książeczka zdrowia
Tu pobierzecie autentyczną książeczkę zdrowia dziecka w języku włoskim.
il vaccino – szczepienie
vaccinare – szczepić
l’ecografia transfontanellare – USG przezciemiączkowe (la fontanella – ciemiączko)
l’ecografia delle anche – USG bioder
la cura del canguro/ la canguro terapia – kangurowanie
la profilassi di Credè – zabieg Credègo
Jak wiadomo dziećmi zajmuje się pediatra, po włosku jest to dokładnie tak samo il pediatra. Pediatra specjalizujący się w opiece nad noworodkami to neonatolog, po włosku il neonatologo. To określenie staje się zupełnie jasne, jeśli wiemy, że noworodek to po włosku il neonato, dosłownie „nowonarodzony”. Wcześniak to z kolei il neonato prematuro, a inkubator – l’incubatrice.
Muszę przyznać, że miałam problem z ustaleniem, jak poprawnie nazywa się po włosku „niemowlak”. W różnych źródłach znajdowałam różne określenia: wciąż il neonato albo il bebè lub też il bambino (choć to bardzo ogólne określenie, bo to po prostu „dziecko”). Medycznie poprawny jest chyba termin il lattante, czyli dosłownie „mlekujący”, ale nie jest to określenie używane powszechnie w życiu codziennym.
Będąc przy słowie „dziecko”, zwróćcie uwagę, że w języku włoskim mamy na nie dwa możliwe tłumaczenia: il bambino i il figlio. Pierwsze dotyczy etapu rozwoju, drugie pokrewieństwa. O swoim synu zawsze możemy powiedzieć il figlio, nawet, gdy ma 60 lat. Natomiast il bambino używa się mniej więcej do momentu, w którym dziecko nie staje się nastolatkiem.
Po porodzie świeżo upieczona mama (la neomamma) znajduje się w połogu (il puerperio). Będzie też prawdopodobnie na urlopie macierzyńskim (in congedo di maternità). Jeśli na urlopie jest tata, to mówimy o il congedo di paternità.
Gdy mowa o karmieniu niemowlaka, przyda się na pewno następujące słownictwo:
l’allattamento al seno – karmienie piersią
l’allattare – karmić piersią
la consulente per l’allattamento materno – konsultantka laktacyjna
il capezzolo – sutek
succhiare il latte – ssać mleko
il tiralatte – laktator
tirare il latte – odciągać pokarm
la lattazione – laktacja
le coppette assorbilatte – wkładki laktacyjne
I na koniec jeszcze kilka wyrażeń odnośnie problemów, z którymi mogą borykać się młode mamy:
gli assorbenti post parto – podkłady poporodowe
la depressione post parto – depresja poporodowa
le smagliature – rozstępy
le ferite post parto – rany poporodowe
Jeśli interesuje Was temat dzieci (pod kątem języka włoskiego), koniecznie zajrzyjcie do mojego wpisu ze słownictwem dziecięcym – znajdziecie w nim słówka i zwroty związane z dziecięcymi zabawkami i akcesoriami, bajkami, zabawkami, mebelkami itp. To już z kolei wpis oparty na moich osobistych doświadczeniach – większość zawartej w nim wiedzy zdobyłam pracując jako au-pair we Włoszech.
Natomiast jeśli chcecie poznać więcej słownictwa medycznego, poświęciłam temu tematowi cały rozdział w moim e-booku. Dowiecie się z niego, jak dogadać się w aptece, u lekarza i dentysty oraz na pogotowiu, a także jak rozmawiać ze znajomym, który ma problemy zdrowotne i któremu chcemy życzyć szybkiego powrotu do formy.
