nauka języka włoskiego przysłówki czasu

PRZYSŁÓWKI CZASU: MAI, ORMAI, GIÀ, ANCORA – JAK ICH UŻYWAĆ?

Witajcie! Dziś przygotowałam dla Was wpis na temat, którego my, pasjonaci języka włoskiego, NIE lubimy najbardziej – gramatyki. Ale właśnie z tego względu, że włoska gramatyka jest tak skomplikowana i nielogiczna, takie wpisy są najbardziej potrzebne. Dziś zajmiemy się czterema przysłówkami czasu, które często przysparzają problemów: mai (nigdy), ancora (jeszcze), già (już) i ormai (już). Bazując się na przykładach z życia codziennego, spróbuję w miarę przystępny sposób wyjaśnić Wam czasem bardzo subtelne różnice w ich użyciu.

Zacznijmy od tych najmniej problematycznych.

ANCORA

Przysłówek „ancora” ma w zasadzie tylko jedno znaczenie – „jeszcze”. Powiemy zatem:

Non sono ancora tornata dall’Italia. – Jeszcze nie wróciłam z Włoch.

Ancora non parlo bene l’italiano. – Jeszcze nie mówię dobrze po Włosku.

Sei ancora a casa? – Jesteś jeszcze w domu?

W niektórych przypadkach zamiast „jeszcze”, możemy użyć w polskim tłumaczeniu „nadal” lub „wciąż”.

Vivi ancora in Italia? – Mieszkasz jeszcze (nadal/wciąż) we Włoszech.

Ho ancora fame! – Jeszcze (nadal/wciąż) jestem głodny/a!

MAI

Przysłówek „mai” może mieć dwa znaczenia.

1) W zdaniu twierdzącym oznacza „nigdy”. Powiemy:

Non sono mai stata in Francia. – Nigdy nie byłam we Francji.

Io non mento mai! – Ja nigdy nie kłamię!

Non sono mai andata a cavallo. – Nigdy nie jeździłam konno.

Non farei mai una cosa del genere! – Nigdy nie zrobił(a)bym czegoś podobnego!

2) W zdaniu pytającym oznacza “kiedykolwiek”:

Sei mai stato in Australia? – Byłeś kiedykolwiek w Australii?

Hai mai mentito a qualcuno? – Czy kiedykolwiek kogoś okłamałeś?

Lavori mai di sabato? – Pracujesz kiedykolwiek w sobotę?

Ti svegli mai prima delle 6? – Budzisz się kiedykolwiek przed 6?

Przysłówek „mai” występuję również w takich wykrzyknieniach jak:

– Ma quando mai!? – Niby kiedy!? (również z wydźwiękiem ironicznym), na przykład w mini-dialogu: – Ogni volta io devo chiederti scusa! – Tu?! Ma quando mai [w domyśle: mi hai chiesto scusa]?! (- Za każdym razem to ja muszę cię przepraszać! – Ty?! Niby kiedy [mnie przeprosiłeś/aś]?!)

– E che sarà mai! – Wielkie mi co! I co z tego! , na przykład w mini-dialogu: – Hai bevuto tre birre ieri!? – E che sarà mai! (- Wypiłeś/aś wczoraj trzy piwa!? – Wielkie mi co!)

GIÀ

„Già” jako przysłówek czasu w języku włoskim ma tylko jedno znaczenie – „już”. Powiemy na przykład:

Sono già stata in questa città. – Już byłam w tym mieście.

Il pranzo è già pronto? – Czy obiad jest już gotowy?

Parlo già quattro lingue, ma voglio impararne un’altra. – Znam już cztery języki, ale chcę nauczyć się jeszcze jednego.

Avete già comprato il regalo per Carla? – Kupiliście/łyście już prezent dla Carli?

“Già” może mieć jeszcze dwa inne znaczenia:

– „già” jako „przyznanie racji” – „no, (racja)”, jak w mini-dialogu: – Che caldo! – Già! (- Ale gorąco! – No!); ale uwaga! NIE w odpowiedzi na pytanie: – Sei stanca? -*Già. (- Jesteś zmęczona? – *No, racja.). W tym wypadku lepiej odpowiedzieć „Sì”.

– „già” w znaczeniu „ex/były/była”, na przykład w wyrażeniu „già presidente” (były prezydent), „già allenatore” (były trener), ale NIE *già moglie (była żona) – w tym wypadku lepiej powiedzieć „ex moglie” (określenia „ex” możemy użyć ponadto w każdym innym przykładzie)

ORMAI

Włoski przysłówek „ormai” również ma tylko jedno znaczenie i również oznacza „już”. I tu właśnie zaczynają się schody. Bo, skoro i „ormai” i „già” oznaczają „już”, to kiedy użyć jednego, a kiedy drugiego? Różnicę tę trudno jest wytłumaczyć, ponieważ wynika ona z naszych odczuć w stosunku do tego, o czym mówimy.

Già” użyjemy w zdaniu, które jest po prostu obiektywnym stwierdzeniem faktu. Na przykład, kiedy powiemy:

Ho già comprato i biglietti per l’Italia. – Kupiłam/em już bilety do Włoch.

stwierdzamy po prostu fakt, że już te bilety kupiliśmy i nie wyrażamy w związku z tym faktem ani pozytywnych, ani negatywnych emocji.

Wyobraźmy sobie jednak następującą sytuację:

Marta i jej chłopak planują wyjazd do Włoch. Ustalili już dokładną datę wylotu. Marta kupiła właśnie bilety. Jej chłopak godzinę po zakupie dzwoni do niej z informacją, że jednak nie dostanie na ten okres urlopu. Jak reaguje Marta? Marta reaguje zdaniem:

Ma ormai ho comprato i biglietti!

W głosie Marty słychać żal, zmartwienie. Ale ja już kupiłam bilety! I co teraz? Marta nie stwierdza po prostu faktu, że już ma bilety. Ton Marty wyraża negatywne emocje.

Kolejny przykład. Dialog:

Marco: Hai già comprato le scarpe? (Kupiłaś już buty?)

Tina: Sì, ieri, perché? (Tak, wczoraj, a co?)

Marco: Perché domani iniziano i saldi. (Bo jutro zaczynają się przeceny.)

Tina: – Pazienza, ormai le ho comprate! (No trudno, już je kupiłam.)

W pierwszym zdaniu użyte zostało „già”, ponieważ Marco nie wyraża żadnego stosunku do sprawy. Po prostu zadaje pytanie o fakt. Natomiast w odpowiedzi Tiny pobrzmiewa rezygnacja. Tina nie informuje Marca o fakcie zakupu butów (zwłaszcza, że już go o tym poinformowała, odpowiadając na jego pytanie). Tina, dzięki słówku „ormai”, werbalizuje myśli, które wirują w jej głowie: kurczę, zapłaciłam za te buty 100 euro, a jutro mogą kosztować 80, no ale nic, trudno, już je kupiłam, co poradzić, przecież ich nie oddam i nie kupię jutro znowu z przeceny. Tak, kochani. Ona to wszystko wyraża dzięki temu jednemu krótkiemu „ormai”.

Rzeczywiście, słówko „ormai” możemy użyć jako samodzielne wykrzyknienie. Sytuacja numer 3:

Sobota, godzina 19:00. Sara chce wyjść ze swoim chłopakiem, Lucą, na miasto. Jemu się nie chce. Zostają w domu. Sara jest trochę wkurzona. Przebiera się w pidżamę i kładzie do łóżka z książką. O godzinie 23:00 Luca stwierdza, że jednak by wyszedł. Sara odpowiada: Ormai! czyli Teraz to wiesz! Już po ptakach!

Różnicę między „già” a „ormai” możemy zobrazować również na podstawie poniższych, pozornie niemal identycznych zdań:

  1. Mi sono già abituata a vivere in questa nuova casa.
  2. Ormai mi sono abituata a vivere in questa nuova casa.

Oba zdania oznaczają: “Już się przyzwyczaiłam do mieszkania w tym nowym domu.” Ale wydźwięk każdego z nich jest inny. W zdaniu „a” osoba mówiąca stwierdza fakt, że przyzwyczaiła się do nowego domu. Przyznaje, że w jej życiu zaszła jakaś zmiana, ale nie wyraża swojego do niej stosunku. Nie informuje, żeby miała jakieś trudności z przyzwyczajeniem się do tej nowej sytuacji. Natomiast w zdaniu „b” zastosowanie „ormai” sugeruje, że osoba co prawda przyzwyczaiła się już do nowego domu, ale przyszło to z pewnym trudem – być może dom jej się nie podoba, być może znajduje się w niewygodnym miejscu, lub być może ma hałaśliwych sąsiadów. Ale przyzwyczaiła się do tej sytuacji i ją zaakceptowała.

Przysłówek „ormai” wyraża więc pewną rezygnację, wiąże się z negatywnymi emocjami. Najlepsze polskie tłumaczenie, jakie przychodzi mi do głowy w tym kontekście, to tak jak napisałam w sytuacji trzeciej, „już po ptakach”.

Ale żeby było ciekawiej, nie jest to jedyny kontekst, kiedy możemy użyć „ormai”. Słówko to może bowiem oznaczać również tyle, co „a questo punto”, czyli „w tym wypadku”, „w takiej sytuacji”, „przy takim stanie rzeczy”, „w tym momencie”. Na przykład:

Hai già 16 anni. Ormai sei abbastanza grande per uscire da solo. – Masz już 16 lat. Jesteś już wystarczająco duży, żeby wyjść samemu.

(W związku z tym, że masz już 16 lat, jesteś wystarczająco duży. – Masz 16 lat i w tej sytuacji jesteś już wystarczająco duży.)

Albo:

Ormai sono sicuro di ottenere questo lavoro. Il colloquio è andato benissimo! – Jestem już pewien, że dostanę tę pracę. Rozmowa poszła świetnie!

(W związku z tym, że rozmowa poszła świetnie, jestem pewien, że dostanę tę pracę. – Rozmowa poszła świetnie i w tej sytuacji jestem pewien, że dostanę tę pracę).

I jeszcze:

Ormai dovresti capirmi! Ci conosciamo da vent’anni! – Powinieneś już mnie rozumieć! Znamy się od dwudziestu lat!

(W związku z tym, że znamy się od dwudziestu lat, powinieneś już mnie rozumieć. – Znamy się od dwudziestu lat i w tej sytuacji powinieneś już mnie rozumieć).

Być może znaczenie oraz zasady użycia „ormai” rozjaśni Wam dodatkowo ten filmik:

Oraz piosenki:

Taka jest generalnie moja najlepsza rada, jakiej mogę Wam udzielić w kwestii przyswajania użycia przysłówka „ormai” – słuchać i czytać, czytać i słuchać. Jest to bowiem jeden z tych elementów języka włoskiego, których, no właśnie, nie da się nauczyć – trzeba je przyswoić, poczuć. Sama też nigdy się go nie uczyłam i nikt mi go nie tłumaczył. Po prostu z czasem, zupełnie nieświadomie, osłuchałam się z nim i jakoś tak „weszło” :). Czego i Wam życzę!

***

Jeśli uważacie powyższy materiał za przydatny, będzie mi bardzo miło, jeśli zostawicie komentarz, pulubicie lub udostępnicie wpis (może przyda się również Waszym znajomym, uczącym się języka włoskiego?). W razie jakichkolwiek wątpliwości, pytań bądź sugestii wiecie, gdzie mnie szukać ;).

 

5 thoughts on “PRZYSŁÓWKI CZASU: MAI, ORMAI, GIÀ, ANCORA – JAK ICH UŻYWAĆ?”

  1. Strzał w dziesiątkę! Super wyłożony temat opisujący przysłówki czasu. Krótko i konkretnie. Uczę się języka włoskiego i cieszę się, że znalazłam ten blog. Dzięki bardzo;))

Zostaw komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Shopping Cart
Scroll to Top